GUARANI ÑE'Ê ACHEGETY OREKO 12 Achegetyi (12) puae (vocales), umíva apytépe jaguereko:
Poteĩ (6) puae jurugua: a - e - i - o - u - y; ha Poteĩ puae tĩgua: ã - ẽ - ĩ - õ - ũ - ỹ. Puae réra ou mokõi ñeẽgui: "pu" ha "ae". "Ae" ou "haeñó"gui. Puae hína upe ipúva haeño, ipúva ijeheguirei.
Techapyrã:
Kua = Chive vakapipopo ikua Kuã = Amo karai ohunga ikuã Oke = Pe mitã oke Okẽ = Nati ombotýkuri okẽ Api = Heta oĩ oguasuapíva Apĩ = Ko kariay oñeñapĩ Ro = Peru hou pohã iróva Rõ = Rejúrõ aháta nendive Pytu = Haimete ñandepytupa Pytũ = Ore róga iñipytũmba Aky = Che aipoo umi yva aky Akỹ = Umi ao iñakỹ gueterei
Umi mokõipa peteĩ (21) tai hembýva haehína pundie (consonantes) ha umíva apytépe jajuhukuaa:
Paapy (13) pundie jurugua: ch - g - h - j - k - l - p - r - rr - s - t - v - (') puso; ha
Poapy (8) pundie tĩgua: g̃ - m - mb - n - nd - ng - nt ñ, oñemohendajeýva kóicha:
Irundy (4) pundie tĩguáitéva: g̃ m n ñ; ha
(4) pundie tĩjuruguáva: mb nd ng nt.
Pundie réra ou moköi ñeẽgui avei: "pu" ha "ndie". "Ndie" ou "ndive"gui. Pundie heise ipúva ambue ndive. Pundie oikotevẽ ambue taipúru ipu hagua. Péicha "m" hyapu ñambojoajúrõ hese umi puae (ma, me, mi, mo, mu, my).
Guarani pundiekuéra réra jae hagua tekotevẽ ñambojoa-ju hesekuéra puae "e" (che, ge, he, je, ke, le, me, mbe, ne, nde, nge, nte, ñe, pe, re, se, te, ve). Puso añoite héra tee.
Techapyrã
Ch = chéve M = amonde P = purahéi G = regueru Mb = mbaraka R = ogueraha g̃ = g̃uahẽ N = nandi RR = karréta H = heta Nd = ndéve S = pesapymi J = jagua Ng = angete T = tesa K = rekueráma Nt = ohónte V = ova L = lekaja Ñ = amoñeno = kai