Mombe’upy guaraníme – leyenda en guaraní

aikuaávo mombe’upýpa mba’e, mba’éichapa oñemohenda ha mba’éguipa oñe’ê. Jaikaave haguã.

Mombe’upy- leyenda: ha’e umi mombe’u ohechaukáva táva arandu, katuetei ñamomorã, ha ñanemomba’embyasýva. Mombe’upy ñemopyenda mba’e oikova’ekue ymave añetehápe, ha iñambue ohóvo oñemombe’uhápe, oñenohê térã oñemoîve.

Mombe’upy oñemohenda kóicha

- Marangatukuéra rehegua: Sobre santos

Techapyrã: Tupãsy Ka’akupe, San Blas.

- Tembiasa rehegua: Históricas

Techapyrã: Kurusu Bartolo, Kurusu Isabel.

- Máva rembiapo rehegua: Sobre héroes.

Techapyrã: Pa’i Sume

- Tenda rehegua: Toponímicas.

Techapyrã: Lago Ypakarai, Ykua Bolaños, Moñaikuare, Cerro Lambaré.

- Mymba rehegua: Sobre fauna.

Techapyrã: Kururu, Ka’i, Chahã, Urutau, Ynambu, Ypaka’a, Karãu.

- Yvyra ha ñana rehegua: Sobre flora.

Techapyrã: Piri, Mburukuja, Yrupe, Ka’a, Avati.

Techapyrã

Kurusu Isabel

Oiko ndaje ñorãirõ guasu aja, Cerro Corápe. Upe peve oguahê peteî kuñakarai hérava Isabel ha imembykuña’i. Hetaiterei oî omanóva upe ñorãirõme, mbovy tekove opyta, umíva apytépe oî Isabel ha imembykuña’i, avei kuimba’e ha kuña iñembyahýi ha ijy’uheijoáva.

Péicha, oîháicha, oñepyrû oipykúi tape oguahê haguãicha Concepción peve, opytáva 50 légua upégui. Pe tapére heta oî ho’áva kane’õgui, oî avei omanóva y’uhéi ha ñembyahýigui.

Mbyry’ai’eterei umi árape, pe yvy haku, ha’ekuéra katu pynandi oguata, heta ohasa asy. Hetaiterei árama ndaje ndokyveihague upe rupi.

Namombyryvéima, oguahêmbotáma hikuái, Isabel ha imembykuña’i ndive oho peteî karai tujami oñemoñe’ê ha oipytyvõva chupekuéra. Peteî ára asajepotáma gotyo Isabel ho’a, oñeñandu vai, hoy’useterei. Pe karai omoñeno peteî yvyramáta guýpe opytu’umi haguã ha ojerure pe mitãme oho haguã ogueru y isýpe guarã.

Oguahê jeývo pe mitãkuña’i hasê isy rete ypýpe.

Pe tendápe omohenda hikuái peteî kurusu ha oñemombe’u upe araite guive oipytyvõha opavave umi ojeroviávape hese.

Ombohasa guaraníme Miriam de Báez.

Ñamba’apo

1- Aikuaa mba’épa he’ise ko’ã ñe’ê:

- Ñorairõ guasu: .....................................................................
- Ñembyahýi: ..........................................................................
- Kane’õ: ................................................................................
- Ñemoñe’ê: ...........................................................................
- Pykúi: ..................................................................................
- Pytyvõ: ................................................................................

2- Ambohysýi oikohaguéicha

(......) Peteî karai tujami oñemoñe’ê ha oipytyvõva chupekuéra.
(......) Pe tendápe omohenda hikuái peteî kurusu.
(......) Oñepyrû oipykúi tape oguahê haguãicha Concepción peve.
(......) Hetaiterei oî omanóva upe ñorãirõme.
(......) Oñemombe’u upe araite guive oipytyvõha opavave umi ojeroviávape hese.

3- Aguenohê mombe’ypýgui

a) Po tero

..................
..................
..................
..................
..................

ã) Poapy ñe’êtéva

.................
.................
.................
.................
.................

ch) Po ñe’ê tîgua.