Upéicha rupi ñemongetahárupi, oimehápe, ñe’ẽjerépe oje’ekuaa peteĩ hendáicha, péa lenguaje coloquial. Arandu oñemoñe’ẽvo, ha arandu apytépe, ojeporu ñe’ẽjeporavopyre, péahina lenguaje culto.
- Ñe’ẽ jeporavopyre (lengua del nivel culto).
- Ne’ẽ jeporavo’ỹva, ñemongetapegua (lengua del nivel coloquial).
I. Emoñe’ẽ ko’ã ñe’ẽyvoty
Paraguay ruguy (Carlos Federico Abente)
Chéko nde ruguy che retã porã
Añandúma oime ipepo oipyso
Neañuãmi hag̃ua ko che rekove
Ha tetã ambuégui ku che kepeguáicha rohechasete ajepovyvývo
Mborayhu rekávo cheañoite jave.
Chéko nde ruguy che retã porã
Nde réra oikovéva mandu’a rorýpe
Mombyry guive che py’a ra’ã
Ha techaga’úrõ kerasy pohãvo
Chemoangekóiva og˜uahẽ javévo
Pyhare apytépe ku che vy’a’ỹ.
Chéko nde ruguy che retã porã
Nanemomandu’áipa mitã kangymi
Aipykúiva’ekue saimbyhy pohóvo
Ág̃a kuimba’e ajevy ajuhu akói cherayhúva.
Chéko nde ruguy che retã porã
Ajevy jeýma.
II. Eheka ñe’ẽryrúpe mba’épa:
Ruguy:
Mandu’a:
Rory:
Py’a:
Techaga’u:
Ehesa’ỹijomi ñe’ẽ oiporúva
Ajuhu akói cherayhúva: encuentro a quien siempre me ama.
Ajevy jeýma: ya regresé.
III. Embohovái
1. Oĩpa ñe’ẽ ehekava’erã ñe’ẽryrúpe eikuaa hag̃ua he’iséva.?
2. Oiporúpa haihára ambue ñe’ẽ he’i hag̃ua he’iséva?
3. Mba’épa ohechauka upéva ñandéve.?
4. Mba’épa he’ise ko’ã ñe’ẽjoaju.
a. Chéko nde ruguy che retã porã.
ã. Ág̃a kuimba’e ajevy ajuhu akói cherayhúva.
IV. Ehai ñe’ẽjoaju umi ñe’ẽndýgui
Ñe‘ẽndy
- Añandúma: ya siento.
- Ipepo oipyso: extiende sus alas.
- Neañuãmi hag̃ua: para abrazarte.
- Ku che kepeguáicha: como en mi sueño.
- Mborayhu rekávo: en busca del amor.
- Cheañoite jave: cuando estoy solo/a.
- Pyhare apytépe: en medio de la noche.
- Che vy’a’ỹ: mi tristeza.
- Nanemomandu’áipa: ¿No te hace recordar?
- Mitã kangy: niño débil.
Fuente: ACOSTA, F; DONCEL. (2007). Guarani ñe’ẽ 3. MEC, Reforma Joven. EL ABC ESTUDIANTIL. 2014